Miesiąc: Kwiecień 2021

Wątpliwości

Polski kolarz torowy wpadł na stosowaniu EPO – dowiedzieliśmy się jesienią ubiegłego roku. Od wczoraj wiemy, że tym kolarzem jest Adrian Tekliński, były mistrz świata i dwukrotny medalista mistrzostw Europy w scratchu. I właściwie to wszystko, co na razie wiadomo. No, może jeszcze to, że kontrola, która dała pozytywny wynik miała miejsce poza zawodami, a sam zawodnik już jesienią ubiegłego roku zapowiedział zakończenie przygody z profesjonalnym sportem (choć tu rodzi się jeszcze pytanie, czy owa decyzja również nie jest konsekwencją tego badania). Poza tym wiadomo niewiele.

Co czuję? Tak zwyczajnie, to po prostu smutek i jakiś rodzaj żalu. Znam osobiście Teklę i uważam go za łebskiego faceta. Jeśli jest coś, czego chciałbym się w tej sprawie dowiedzieć, to przede wszystkim jest to odpowiedź na pytanie o to, co go skłoniło do zrobienia czegoś tak potwornie głupiego. Mam nadzieję, że kiedyś się dowiem.

Czuję też pewien rodzaj zawodu, bo odkąd informacja o pozytywnym przypadku ujrzała po raz pierwszy światło dzienne, na plotkarskiej „giełdzie” pojawiło się kilka nazwisk. Zwykle nie wierzę w plotki, ale tym razem „ziarno prawdy” okazało się wyjątkowo okazałe. Szkoda. Chociaż tak samo szkoda byłoby w każdym innym przypadku.

Czuję również rozczarowanie, bo daleko mi do entuzjazmu z powodu tego, że udało się wykryć kolejne przypadki. To jest trochę podobnie jak z raportami z policyjnych akcji drogowych: średnio mnie cieszy informacja o tym, że udało się złapać iluś tam pijanych kierowców. O wiele chętniej przyjąłbym wiadomość, że wśród zatrzymanych do kontroli żadnego takiego nie było, bo dopiero taka informacja świadczyłaby o tym, że cały system działa. Dopóki podczas rutynowych kontroli łapiemy na dopingu kolejnych sportowców, sukces jest ciągle daleko przed nami.

Ale poza tym, że czuję się tą informacją w jakiś sposób przygnębiony, mam też kilka wątpliwości co do standardów, jakie w takich przypadkach stosujemy. Jedna z nich dotyczy między innymi tego, czy działanie ograniczone wyłącznie do ujawnienia nazwisk podejrzanych o stosowanie dopingu sportowców to jest faktycznie skuteczna metoda walki z dopingiem.

Rozumiem rzecz jasna wszystkie racje, które za tym przemawiają. Nazwisko jest jednym z najcenniejszych zasobów zawodnika, więc groźba podania go do publicznej wiadomości bez cienia wątpliwości jest jedną z poważniejszych sankcji. Ale czy rzeczywiście jest skuteczna? Czy faktycznie ten właśnie element budzi największą obawę u innych zawodników? Chyba nie do końca, skoro nadal wykrywane są kolejne przypadki.

Mam pod tym względem wątpliwości. Co prawda przy okazji dowiedziałem się, że powinienem czuć się współodpowiedzialny za istnienie dopingu i „nie jęczmy potem, że sportowcy się szprycują, skoro są dziennikarze, którzy mają wątpliwości w tak fundamentalnej sprawie”. No dobra, można i tak, choć nie mogę powiedzieć, żeby to w jakikolwiek sposób moje wątpliwości rozwiało.

Czym dłużej przyglądam się światu, tym częściej łapię się na wrażeniu, że mamy przedziwną skłonność do nieodróżniania przyczyn zdarzeń od ich skutków. Walka z dopingiem też jest taką dziedziną, w której bardzo wiele miejsca poświęcamy na szukanie odpowiedzi na pytanie „kto?”, a zupełnie marginalnie traktujemy kwestię „dlaczego” i „po co?”.

W twitterowej dyskusji ktoś przytomnie zauważył, że doping w profesjonalnym sporcie co skomplikowane przedsięwzięcie, w które zaangażowane jest zwykle wiele osób. To bynajmniej nie jest altruistyczna idea, zgodnie z którą ktoś chce „pomóc” sportowcowi w osiągnięciu lepszych wyników. Ktoś czerpie z tego procederu bardzo wymierne korzyści. Musiałbym się grubo wysilić, żeby sobie przypomnieć jakieś spektakularne akcje, w wyniku których złapano kogoś więcej niż szprycujących się sportowców. Poza – rzecz jasna – tak wielkimi operacjami jak Aderlass, choć tutaj warto pamiętać również o tym, że umożliwił ją między innymi fakt, że w niektórych krajach doping jest traktowany jak przestępstwo i podlega pod kodeks karny. Ale w świecie to nie reguła.

Skoro już jesteśmy przy kodeksie karnym, to warto pamiętać również o tym, że na ogół on również zakłada ochronę wizerunku i nazwiska sprawcy, nawet w przypadku bardzo ciężkich przestępstw. Powody są różne, a jednym z najważniejszych jest m.in. ochrona bliskich sprawcy przed publicznym linczem.

W sporcie nie ma tego typu obiekcji, choć de facto od początku do końca mamy do czynienia z rozrywką. Ujawnienie personaliów dopingowicza z jednej strony staje się wtedy elementem zasłużonej kary, ale z drugiej… dalszym ciągiem rozrywki dla gawiedzi, która dostaje na pożarcie kolejną ofiarę. Wytarza winowajcę w internetowych bluzgach i za kilka dni zajmie się czymś innym.

„Ale zamiatanie tych spraw pod dywan również nie załatwia tematu, a sprawcy czują się bezkarni” – argumentuje ktoś inny. I słusznie, chociaż ja w tym miejscu zadaję sobie pytanie, czy tak naprawdę chodzi o sprawiedliwość czy tylko o jej poczucie? Bo tutaj również nie mam absolutnej pewności.

Kilkanaście dni temu ekipa Vini Zabu, w której szeregach po raz drugi w niewielkich odstępach czasu wykryto przypadek stosowania dopingu, ogłosiła wycofanie się z Giro d’Italia, na które dostała dziką kartę. „Zrobimy wszystko, aby dochodzić od odpowiedzialnych za to osób pokrycia wszystkich poniesionych przez nas kosztów i utraconych korzyści” – grzmiał jej szef.

A ja w tym miejscu chciałbym zapytać, dlaczego nie zrobił tego do tej pory? Dlaczego facet, który z problemem mierzy się przecież nie po raz pierwszy, nie ma w kontraktach z zawodnikami klauzuli, że w razie przyłapania na dopingu zwracają z nawiązką wszystkie zarobione u niego pieniądze, a nie tylko nagrody pieniężne za wyścigi, co przewiduje Światowy Kodeks Antydopingowy?

Nieśmiało (i głównie na własny użytek) podejrzewam, że nie ma takiego zastrzeżenia, gdyż sam zostawia sobie uchyloną furtkę na okoliczność ewentualnych wygranych, ale nie bycia przyłapanym. Bo aż tak naiwny, żeby wierzyć w całkowitą samowolę jednego czy drugiego zawodnika z aspirującej do elity drużyny, chyba jednak nie jestem.

Trudno mi również uwierzyć w to, że samo ujawnianie nazwisk rozwiąże problem dopingu. Nie rozwiązało go do tej pory i właściwie nie ma powodu, by rozwiązało kiedykolwiek. To istotny straszak, ale niezbyt skuteczny, o czym rzeczywistość raczy nam raz po raz przypominać. Nieskuteczny tym bardziej, czym częściej wykorzystywany jako materiał do taniej sensacji.

Nie chcę nikogo potępiać za to, że szuka tematów. W pełni to rozumiem. Ale nie podoba mi się naginanie procedur w celu pozyskania newsa. „Niezwłocznie po zakończeniu postępowań o naruszeniu przepisów antydopingowych dane osobowe obu zawodników zostaną opublikowane w oficjalnych dokumentach i na stronie internetowej POLADY” – pisze autor informacji. Ale skoro tak, to na jakiej podstawie ujawniono te dane przez zakończeniem postępowania? Skoro można naginać procedury w tym przypadku, to na jakiej podstawie oczekujemy, że nie będzie ich można nagiąć w innym miejscu? Skąd pewność, że zadziałają, kiedy będą naprawdę potrzebne? Ja mam wątpliwości. Również takie, czy tym działaniem nie wręczono winowajcom do ręki argumentów do podważenia całej procedury?

Jeśli z powodu tych wątpliwości mam zostać „zapisany” do grona obrońców dopingu, to trudno, jakoś to przeboleję. Ale osobiście wolałbym się w pierwszej kolejności dowiedzieć tego, z jakiego powodu zawodnik sięgnął po EPO, kto go do tego namówił, kto pokazał mu drogę i kto na tym zyskał. Chciałbym poznać przyczyny, tak jak w przypadku każdej choroby.

Zamiast tego wszystkiego poznałem tylko nazwisko kolarza. Może to i cenna wiedza, ale jak dla mnie w kontekście walki z dopingiem zupełnie niewystarczająca.

Dysonans

Skorzystałem wczoraj z pięknej pogody i wybrałem się na dłuższą przejażdżkę. Co prawda wiało paskudnie i powrót pod wiatr nie należał do najprzyjemniejszych, ale pierwsza połowa trasy z nawiązką rekompensowała te późniejsze niedogodności.

W okolicy Tarnowa Podgórnego wyprzedziłem grupkę kolarzy. Nie byłoby w tym nic szczególnie interesującego, gdyby nie drobny szczegół: ja jechałem szeroką i gładką jak stół drogą dla rowerów, oni – dużo wolniej ode mnie – jezdnią, ciągnąc za sobą sznur samochodów i autobus.

Przeszło mi nawet przez myśl, żeby ich nagrać i pokazać jako przykład zupełnie niezrozumiałego i nieodpowiedzialnego zachowania, ale szybko porzuciłem ten pomysł. Raz, że zaraz rozpoczęłoby się niepotrzebne dochodzenie, co to za grupa, a dwa: nie miałem w zanadrzu dla równowagi żadnej dramatycznej sytuacji z udziałem kierowców, a bez tego ostatnio nie ma szansy na żadną rzeczową dyskusję. Po trzecie: kilka kilometrów dalej miałem już dla nich więcej zrozumienia, o czym za moment.

Najpierw mały statement o korzystaniu z DDR: staram się to robić zawsze. Po pierwsze dlatego, że przestrzegania prawa wymagam od wszystkich, w tym również od siebie. Po drugie: na ogół nie znajduję żadnego powodu, by ich unikać, a narażanie się na dyskusję z kierowcami, w dodatku ze świadomością, że w takiej sytuacji zwykle mają rację, psuje mi frajdę z jazdy. A to jest główny powód, dla którego w ogóle wsiadam na rower. Nawet jeśli wyznaczam sobie jakiś cel do osiągnięcia, np. przejechanie trasy z jakąś minimalną średnią, to mój target – moja sprawa, nie jest to żadne usprawiedliwienie do jazdy niezgodnie z przepisami. To nie zawody, realizowane w zamkniętym lub ograniczonym ruchu.

Ale są sytuacje, które burzą mi krew w żyłach również tam, gdzie powinienem czuć się pewnie i bezpiecznie.

Jakieś dwa kilometry dalej wjechałem na drogę, na której przywitał mnie znak zakazu ruchu rowerów. Zjechałem więc na DDR znajdującą się po mojej lewej stronie, wjeżdżając przy tym na gładki asfalt, ale przykryty taką warstwą piachu, że równowagę utrzymałem tylko dzięki zimie spędzonej na ćwiczeniach core’u. Ta ścieżka kończyła się nagle półtora kilometra dalej przystankiem autobusowym, popękanymi płytami chodnikowymi i wystającą kilka cm ponad nie studzienką.

Wróciłem na jezdnię, choć wcale nie mam pewności, czy znak zakazu ruchu rowerów wciąż jeszcze nie obowiązywał. DDR się skończyła, rowerzyście wypadałoby zniknąć.

Kilkanaście kilometrów dalej trafiłem na kolejne kuriozum w postaci równoległej do jezdni drogi, przeznaczonej nie wiadomo dla kogo. Chciałem się upewnić, czy przypadkiem nie mam obowiązku tamtędy jechać, ale nie zauważyłem żadnego znaku. Zobaczyłem go dopiero niespełna dwa kilometry dalej. Oznajmiał koniec ciągu pieszo-rowerowego i był ustawiony… przy jezdni, którą się poruszałem. Tej samej, po której jeżdżą samochody. Nawiasem mówiąc: po tej bocznej też jeździły, a część kierowców wykorzystała ją jako dogodny parking na okoliczność spaceru w pobliskim lesie.

Mam w tym miejscu apel do zarządzających infrastrukturą drogową.

Jest 2021 rok. Żyjemy w czasach, w których spora grupa ludzi zdążyła już zrozumieć, że do przemieszczania się z miejsca na miejsce nie służy wyłącznie samochód. Idea rozdzielania od siebie poszczególnych grup uczestników ruchu ma głęboki sens wyłącznie wtedy, gdy zapewnia bezpieczeństwo im wszystkim. Tymczasem trudno uwolnić się od wrażenia, że w Polsce głównym powodem tego działania jest wyłącznie zapewnienie komfortu kierowcom.

Ostatni zalegający opad śniegu, który wymagał posypywania chodników i dróg dla rowerów, miał w Wielkopolsce miejsce w lutym. Do dziś w wielu miejscach nikt nie zadał sobie trudu posprzątania tych ton suchego jak pieprz piachu, który stanowi zagrożenie w miejscu, gdzie rowerzysta powinien czuć się bezpieczny.

I to jest ten wyjątek, w którym mam więcej wyrozumiałości dla kolarzy łamiących prawo i omijających DDR. Nie można od ludzi wymagać, żeby narażali własne zdrowie tylko dla większego komfortu innych. Bo konieczność dwukrotnego przecinania osi jezdni, by wjechać i kawałek dalej zjechać z zapiaszczonej do granic możliwości DDR, bezpieczeństwa wcale nie poprawia. Proszę się nie dziwić, że rowerzyści takich miejsc unikają.

List otwarty do Adama Kornackiego

Drogi Adamie.
Wybacz, proszę, tę familiarność. Nie znamy się wprawdzie osobiście, ale pewnie nie raz czy dwa minęliśmy się gdzieś na korytarzu, będzie mi więc nieco łatwiej zwracać się do Ciebie po imieniu.

Pozwól też, że na wstępie odwołam się do dygresji z pewnej bliskiej mi dziedziny. Otóż nasz znamienity rodak Roman Ingarden rozwinął swego czasu pewną filozoficzną teorię, która zakładała, że poznanie istoty każdej rzeczy wymaga zawieszenia wcześniejszych sądów na jej temat.

Z dokonań fenomenologów obficie korzysta dziś nauka. Postęp, również w bliskiej Ci motoryzacji, niejednokrotnie dokonuje się dzięki zakwestionowaniu dotychczasowych osiągnięć. Z teorii o zawieszeniu osądów mniej lub bardziej świadomie korzysta też zawód dziennikarza, którego jednym z fundamentów jest oddzielanie faktów od opinii na ich temat.

Polecam spróbować. A przynajmniej, w zakresie opowiadania o relacjach między uczestnikami ruchu drogowego, wyzbyć się fałszywych przekonań i stereotypów, którymi Twoja wypowiedź ocieka niemal w każdym zdaniu.

Początkowo chciałem sobie darować odniesienie do owych „świętych krów”, ale pokusa jest zbyt duża. Okazuje się bowiem, że cała Twoja próba przedstawienia w tym świetle pieszych, jest w istocie siedmiominutową obroną występujących w tej roli kierowców. Przepyszna ironia losu i jakże nieoczekiwana zmiana miejsc.

W tym miejscu warto by się przynajmniej na moment skupić na meritum i wskazać najważniejsze przekłamanie, jakie bije z tego przekazu. Otóż nie, nie ma czegoś takiego, jak „bezwzględne pierwszeństwo” pieszych. We wchodzących niebawem w życie zmianach ustawy „Prawo o ruchu drogowym” nie znika obowiązek zachowania ostrożności, dotyczący zresztą wszystkich uczestników ruchu (art. 3 pkt. 1), osób znajdujących się w pobliżu drogi (art. 3 pkt. 2) oraz skierowany bezpośrednio do pieszych (art. 13 pkt. 1), nakazujący im w tym miejscu ostrożność „szczególną”.

Przypisywanie cech „bezwzględnego pierwszeństwa” wprowadzonej niedawno zmianie w zakresie korzystania z przejść dla pieszych (art. 13 pkt. 1a), jest fałszem. Tym większym, że przepis ten w istocie funkcjonował w polskim prawie od dawna, o czym, jako uczestnik ruchu, powinieneś wiedzieć. Od wielu bowiem lat rozporządzenie ministra infrastruktury regulujące znaczenie poszczególnych znaków drogowych, przy znaku informacyjnym D-6 (przejście dla pieszych) zawierało następujący opis:

„Kierujący pojazdem zbliżający się do miejsca oznaczonego znakiem D-6, D-6a albo D-6b jest obowiązany zmniejszyć prędkość tak, aby nie narazić na niebezpieczeństwo pieszych lub rowerzystów znajdujących się w tych miejscach lub na nie wchodzących lub wjeżdżających”.

Zmieniło się wyłącznie to, że obowiązujący od dawna przepis zyskał w tej chwili delegację ustawową, co w żaden sposób nie zmienia zasad korzystania z przejść przez pieszych oraz obowiązków kierujących pojazdami w ich pobliżu.

Zmieniło się w istocie tylko to, że od teraz w przypadku potrącenia pieszego na przejściu znacznie trudniejsze będzie odwoływanie się do zapisów ustawy jako aktu wyższego rzędu, bo regulacje te zostały po prostu wyrównane. Zabijanie pieszych na przejściach przestanie po prostu być bezkarne, jak często bywało do tej pory. (I kto w tym przypadku miał zaszczyt być „świętą krową”? Raczej nie zabity pieszy, bo – jak sam przypominasz – „świętych krów się nie zabija”).

Ale nie to jest w tym wszystkim tak naprawdę najważniejsze. Sedno problemu polega na tym, że swoją publikacją wpisujesz się w powszechny trend ignorowania podstawowego faktu: bez względu na sposób poruszania się po drogach, uczestnikami ruchu są ludzie. Jak to ładnie niedawno ktoś określił: nie istnieje konflikt między kierowcami a pieszymi, kierowcami i kierowcami, kierowcami i rowerzystami oraz żadna inna możliwa kombinacja.

Na drogach istnieje wyłącznie konflikt między ludźmi. Między człowiekiem i człowiekiem, bez względu na to, czy i jakiego rodzaju kierownice dzierżą właśnie w dłoniach.

Twój klip ten konflikt wyłącznie podsyca. Jest kolejną niechlubną kartą naszej lokalnej odmiany rasizmu, segregującego ludzi ze względu na sposób przemieszczania się z miejsca na miejsce. Znakomicie wpisuje się w haniebną teorię o „gorszym sorcie”, którym w tym wypadku wydają się być piesi. Wzmianką o świętych krowach wprowadziłeś nawet – o ironio! – „element animalny”. Prezes byłby dumny.

Te niespełna siedem minut wywodu o pieszych będących zagrożeniem dla spokoju ducha kierowców, to jedne z najsmutniejszych siedmiu minut w historii polskiej motoryzacji. Współczuję wszystkim, którzy to widzieli. Oraz wszystkim markom, które oferując Ci współpracę mimowolnie ten ponury obraz autoryzują.

Popełnianie błędów to jeszcze nie tragedia. Tragiczne w skutkach jest tkwienie w błędach.

Możesz to jeszcze naprawić. „Zabij to, zanim zniesie jaja”. Bo skutki takiego sposobu myślenia na drodze będą naprawdę tragiczne.

Z pozdrowieniami,

m.