Wątpliwości

Polski kolarz torowy wpadł na stosowaniu EPO – dowiedzieliśmy się jesienią ubiegłego roku. Od wczoraj wiemy, że tym kolarzem jest Adrian Tekliński, były mistrz świata i dwukrotny medalista mistrzostw Europy w scratchu. I właściwie to wszystko, co na razie wiadomo. No, może jeszcze to, że kontrola, która dała pozytywny wynik miała miejsce poza zawodami, a sam zawodnik już jesienią ubiegłego roku zapowiedział zakończenie przygody z profesjonalnym sportem (choć tu rodzi się jeszcze pytanie, czy owa decyzja również nie jest konsekwencją tego badania). Poza tym wiadomo niewiele.

Co czuję? Tak zwyczajnie, to po prostu smutek i jakiś rodzaj żalu. Znam osobiście Teklę i uważam go za łebskiego faceta. Jeśli jest coś, czego chciałbym się w tej sprawie dowiedzieć, to przede wszystkim jest to odpowiedź na pytanie o to, co go skłoniło do zrobienia czegoś tak potwornie głupiego. Mam nadzieję, że kiedyś się dowiem.

Czuję też pewien rodzaj zawodu, bo odkąd informacja o pozytywnym przypadku ujrzała po raz pierwszy światło dzienne, na plotkarskiej „giełdzie” pojawiło się kilka nazwisk. Zwykle nie wierzę w plotki, ale tym razem „ziarno prawdy” okazało się wyjątkowo okazałe. Szkoda. Chociaż tak samo szkoda byłoby w każdym innym przypadku.

Czuję również rozczarowanie, bo daleko mi do entuzjazmu z powodu tego, że udało się wykryć kolejne przypadki. To jest trochę podobnie jak z raportami z policyjnych akcji drogowych: średnio mnie cieszy informacja o tym, że udało się złapać iluś tam pijanych kierowców. O wiele chętniej przyjąłbym wiadomość, że wśród zatrzymanych do kontroli żadnego takiego nie było, bo dopiero taka informacja świadczyłaby o tym, że cały system działa. Dopóki podczas rutynowych kontroli łapiemy na dopingu kolejnych sportowców, sukces jest ciągle daleko przed nami.

Ale poza tym, że czuję się tą informacją w jakiś sposób przygnębiony, mam też kilka wątpliwości co do standardów, jakie w takich przypadkach stosujemy. Jedna z nich dotyczy między innymi tego, czy działanie ograniczone wyłącznie do ujawnienia nazwisk podejrzanych o stosowanie dopingu sportowców to jest faktycznie skuteczna metoda walki z dopingiem.

Rozumiem rzecz jasna wszystkie racje, które za tym przemawiają. Nazwisko jest jednym z najcenniejszych zasobów zawodnika, więc groźba podania go do publicznej wiadomości bez cienia wątpliwości jest jedną z poważniejszych sankcji. Ale czy rzeczywiście jest skuteczna? Czy faktycznie ten właśnie element budzi największą obawę u innych zawodników? Chyba nie do końca, skoro nadal wykrywane są kolejne przypadki.

Mam pod tym względem wątpliwości. Co prawda przy okazji dowiedziałem się, że powinienem czuć się współodpowiedzialny za istnienie dopingu i „nie jęczmy potem, że sportowcy się szprycują, skoro są dziennikarze, którzy mają wątpliwości w tak fundamentalnej sprawie”. No dobra, można i tak, choć nie mogę powiedzieć, żeby to w jakikolwiek sposób moje wątpliwości rozwiało.

Czym dłużej przyglądam się światu, tym częściej łapię się na wrażeniu, że mamy przedziwną skłonność do nieodróżniania przyczyn zdarzeń od ich skutków. Walka z dopingiem też jest taką dziedziną, w której bardzo wiele miejsca poświęcamy na szukanie odpowiedzi na pytanie „kto?”, a zupełnie marginalnie traktujemy kwestię „dlaczego” i „po co?”.

W twitterowej dyskusji ktoś przytomnie zauważył, że doping w profesjonalnym sporcie co skomplikowane przedsięwzięcie, w które zaangażowane jest zwykle wiele osób. To bynajmniej nie jest altruistyczna idea, zgodnie z którą ktoś chce „pomóc” sportowcowi w osiągnięciu lepszych wyników. Ktoś czerpie z tego procederu bardzo wymierne korzyści. Musiałbym się grubo wysilić, żeby sobie przypomnieć jakieś spektakularne akcje, w wyniku których złapano kogoś więcej niż szprycujących się sportowców. Poza – rzecz jasna – tak wielkimi operacjami jak Aderlass, choć tutaj warto pamiętać również o tym, że umożliwił ją między innymi fakt, że w niektórych krajach doping jest traktowany jak przestępstwo i podlega pod kodeks karny. Ale w świecie to nie reguła.

Skoro już jesteśmy przy kodeksie karnym, to warto pamiętać również o tym, że na ogół on również zakłada ochronę wizerunku i nazwiska sprawcy, nawet w przypadku bardzo ciężkich przestępstw. Powody są różne, a jednym z najważniejszych jest m.in. ochrona bliskich sprawcy przed publicznym linczem.

W sporcie nie ma tego typu obiekcji, choć de facto od początku do końca mamy do czynienia z rozrywką. Ujawnienie personaliów dopingowicza z jednej strony staje się wtedy elementem zasłużonej kary, ale z drugiej… dalszym ciągiem rozrywki dla gawiedzi, która dostaje na pożarcie kolejną ofiarę. Wytarza winowajcę w internetowych bluzgach i za kilka dni zajmie się czymś innym.

„Ale zamiatanie tych spraw pod dywan również nie załatwia tematu, a sprawcy czują się bezkarni” – argumentuje ktoś inny. I słusznie, chociaż ja w tym miejscu zadaję sobie pytanie, czy tak naprawdę chodzi o sprawiedliwość czy tylko o jej poczucie? Bo tutaj również nie mam absolutnej pewności.

Kilkanaście dni temu ekipa Vini Zabu, w której szeregach po raz drugi w niewielkich odstępach czasu wykryto przypadek stosowania dopingu, ogłosiła wycofanie się z Giro d’Italia, na które dostała dziką kartę. „Zrobimy wszystko, aby dochodzić od odpowiedzialnych za to osób pokrycia wszystkich poniesionych przez nas kosztów i utraconych korzyści” – grzmiał jej szef.

A ja w tym miejscu chciałbym zapytać, dlaczego nie zrobił tego do tej pory? Dlaczego facet, który z problemem mierzy się przecież nie po raz pierwszy, nie ma w kontraktach z zawodnikami klauzuli, że w razie przyłapania na dopingu zwracają z nawiązką wszystkie zarobione u niego pieniądze, a nie tylko nagrody pieniężne za wyścigi, co przewiduje Światowy Kodeks Antydopingowy?

Nieśmiało (i głównie na własny użytek) podejrzewam, że nie ma takiego zastrzeżenia, gdyż sam zostawia sobie uchyloną furtkę na okoliczność ewentualnych wygranych, ale nie bycia przyłapanym. Bo aż tak naiwny, żeby wierzyć w całkowitą samowolę jednego czy drugiego zawodnika z aspirującej do elity drużyny, chyba jednak nie jestem.

Trudno mi również uwierzyć w to, że samo ujawnianie nazwisk rozwiąże problem dopingu. Nie rozwiązało go do tej pory i właściwie nie ma powodu, by rozwiązało kiedykolwiek. To istotny straszak, ale niezbyt skuteczny, o czym rzeczywistość raczy nam raz po raz przypominać. Nieskuteczny tym bardziej, czym częściej wykorzystywany jako materiał do taniej sensacji.

Nie chcę nikogo potępiać za to, że szuka tematów. W pełni to rozumiem. Ale nie podoba mi się naginanie procedur w celu pozyskania newsa. „Niezwłocznie po zakończeniu postępowań o naruszeniu przepisów antydopingowych dane osobowe obu zawodników zostaną opublikowane w oficjalnych dokumentach i na stronie internetowej POLADY” – pisze autor informacji. Ale skoro tak, to na jakiej podstawie ujawniono te dane przez zakończeniem postępowania? Skoro można naginać procedury w tym przypadku, to na jakiej podstawie oczekujemy, że nie będzie ich można nagiąć w innym miejscu? Skąd pewność, że zadziałają, kiedy będą naprawdę potrzebne? Ja mam wątpliwości. Również takie, czy tym działaniem nie wręczono winowajcom do ręki argumentów do podważenia całej procedury?

Jeśli z powodu tych wątpliwości mam zostać „zapisany” do grona obrońców dopingu, to trudno, jakoś to przeboleję. Ale osobiście wolałbym się w pierwszej kolejności dowiedzieć tego, z jakiego powodu zawodnik sięgnął po EPO, kto go do tego namówił, kto pokazał mu drogę i kto na tym zyskał. Chciałbym poznać przyczyny, tak jak w przypadku każdej choroby.

Zamiast tego wszystkiego poznałem tylko nazwisko kolarza. Może to i cenna wiedza, ale jak dla mnie w kontekście walki z dopingiem zupełnie niewystarczająca.