Pomyśl dwa razy

– Jeśli mogę przekazać jakąś wiadomość, to powiedziałbym tak: pomyśl dwa razy, zanim opublikujesz w sieci jakąś zniewagę wobec sportowca. Naprawdę staramy się dawać z siebie wszystko – powiedział w ubiegłym tygodniu Christopher Fromme. Zwrócił uwagę na problem, który poruszałem tutaj wielokrotnie. I który będę poruszał do skutku.

Froome nigdy nie był kolarzem z mojej bajki. Nie porywa mnie jego styl jazdy, trudno mi polubić jego dość ponure na ogół oblicze. Mojej sympatii do niego nie sprzyja też permanentny znak zapytania, który pojawia się przy jego niektórych sukcesach. Ale z drugiej strony nie sposób odmówić mu waleczności i determinacji, a jego beznadziejna momentami walka o powrót do formy po koszmarnym wypadku przed czasówką w Delfinacie przed dwoma laty budzi mój najwyższy podziw i szacunek.

Nie można mu odmówić również tego, że nie ma w dzisiejszym peletonie drugiego kolarza, który doświadczyłby tak zmasowanego hejtu. I to nie tylko ograniczającego się do internetowych komentarzy. Froome’owi nienawiść kibice wykrzykiwali prosto w twarz, oblewając go przy tym ekstrementami. Żaden z kolarzy nie ma więc silniejszego od Froome’a mandatu do wypowiadania się w tej sprawie, choć na pierwszy rzut oka po urodzonym w Kenii Brytyjczyku wszystko to spłynęło. Dosłownie i w przenośni.

Okazuje się jednak, że nie do końca, a komentarze po niedawnych igrzyskach olimpijskich skłoniły go do podzielenia się refleksją, że przed napisaniem komentarza w internecie zawsze warto się przynajmniej dwa razy zastanowić. I myśl ta jest mi wyjątkowo bliska.

– Wydaje mi się, że oczekiwania wobec sportowca powinny się ograniczać wyłącznie do tego, co faktycznie robi w sporcie. Nie można wymagać od każdego bycia tak silnym, aby radził sobie ze zmasowaną krytyką – mówi Froome. – Każdy z nas naprawdę stara się dawać z siebie wszystko za każdym razem, gdy reprezentujemy swój kraj lub zespół – dodaje.

Wątpię, by brytyjski kolarz zaglądał na moją zagubioną w czeluściach sieci stronkę, ale czuję delikatną satysfakcję czytając słowa o kibicach, którzy najpierw pozują do wspólnych selfies ze sportowcami, a chwilę później, ukryci za pozorną anonimowością, wylewają na tych samych ludzi wiadra pomyj, kiedy wyniki nie zgadzają się z ich wyobrażeniami. Pisałem tu o tym ponad trzy lata temu, gdy na Rafała Majkę wylano morze hejtu, bo nie powiodło mu się na jednym z etapów Tour de France. Znam osobiście co najmniej kilku takich „bohaterów”, którzy w sieci pozują na wytrawnych krytyków dyscypliny, a w rzeczywistości nie przepuszczą kolarzowi żadnej okazji do strzelenia sobie uśmiechniętej fotki.

Ale nie o moją satysfakcję tu idzie, a bardziej o to, że Froome swoim świadectwem zadał kłam jednemu z podstawowych „argumentów”, na jaki powołują się owi samozwańczy krytycy: że sportowcy tego i tak nie czytają. Niestety mimo wszystko często to do nich dociera, nawet jeśli czasem musi przebyć okrężną drogę.

Na marginesie: wciąż nie potrafię zrozumieć motywacji tych ludzi, którzy powołując się na swoje „święte prawo do krytyki”, egzekwują je ze świadomością, że owa krytyka nie dotrze do adresata. Po co? Kto z tej „krytyki” sportowca ma wyciągnąć wnioski i jakie? Co chcesz osiągnąć poza pokazaniem, że się „znasz” (choć to ostatnie na ogół jest bardzo wątpliwe).

Nie znam żadnego przykładu sportowca, który poprawiłby swoje wyniki pod wpływem krytyki ze strony kibiców. Znam dla odmiany wielu takich, którym z każdym dniem coraz trudniej było znaleźć motywację do walki. Trudno więc w tym przypadku uciec od skojarzenia z piłowaniem gałęzi, na której się siedzi.

Froome zdaje się to wiedzieć, a jego apel trudno odczytać inaczej niż jako wezwanie do opamiętania. Nie wszyscy sportowcy mają wystarczająco grubą skórę, by bez końca przyjmować na nią chłostę internetowych komentarzy. Pora przestać. To może być ostatni dzwonek.

Houston, we have a problem!

Było sarkastycznie, to teraz na poważnie. Pod postami na Facebooku i Twitterze, odsyłającymi do poprzedniej notki o domorosłym naprawianiu kariery Kwiatka, wywiązały się bardzo interesujące i pouczające dyskusje. Bardzo za nie dziękuję, bo na wiele rzeczy otworzyły mi oczy, chociaż nie ukrywam, że kilkoma argumentami jestem raczej przerażony. Postanowiłem wobec tego zebrać to wszystko w jednym miejscu w swoiste Q&A. Nawet, jeśli będzie to wyglądać, jakbym robił wywiad z samym sobą – trudno. Nie będzie to pierwszy przypadek w historii mediów, a ja nie wyjdę z wprawy w gadaniu do siebie 😉 Ale uznałem, że zebranie większości tych rzeczy w jedną całość może komuś jeszcze pomóc spojrzeć na problem z dystansem. Bo wyartykułowany w tych rozmowach wniosek, wbrew pozorom wesoły nie jest.

A zatem…

Czy ja przypadkiem nie odbieram ludziom prawa do wygłaszania opinii na temat kariery Kwiatka? A co, jak komuś się jego kariera nie podoba?

OK. Załóżmy na chwilę, że każdy ma prawo do oceniania karier różnych ludzi, nie tylko sportowców. Czy poszedłbyś do swojego internisty i powiedział mu, że Twoim zdaniem lepiej by się sprawdził jako ortopeda? Jakiej reakcji byś się spodziewał? Albo czy chciałbyś, żeby Cię operował chirurg, któremu właśnie przed chwilą ktoś powiedział, że źle pokierował swoją karierą, bo jako stomatolog byłby bardziej na miejscu? Nie sądzę. Dlaczego zatem wydaje Ci się, że możesz tego typu sądy bez skrępowania wygłaszać w stronę sportowców?

To nie znaczy z automatu, że nie możesz mieć swojego zdania na dany temat. Pytanie tylko, czy każdą opinią musisz się dzielić z całym światem? Spróbuj na głos skrytykować fryzurę własnej żony – przecież masz do tego prawo. A potem pogadajmy…

Sport nie istniałby bez zainteresowania kibiców, którzy kupują produkty sponsorów, albo płacą za oglądanie relacji w tv. W pewnym sensie jesteśmy więc właścicielami zespołów i kolarzy, to chyba mamy prawo krytykować to, w jaki sposób prowadzą swoje kariery?

W pewnym sensie to analogiczna sytuacja do poprzedniej, ale spróbujmy ją odwrócić. Ilu klientów firmy, w której pracujesz, pytasz o to, czy dobrze prowadzisz swoją karierę? Ilu z nich pozwalasz na krytykę (w końcu mają do niej prawo)? Czy wyobrażasz sobie sytuację, w której gdzieś w internecie zbiera się grupa klientów Twojej firmy i bez zażenowania wymienia z imienia i nazwiska ludzi, którzy nie spełniają ich oczekiwań (w tym Ciebie)? Ostatecznie mają do tego prawo, przecież pośrednio płacą Twoją pensję.

Sportowcy powinni mieć na krytykę grubą skórę, przecież zawsze znajdzie się ktoś, kto będzie ich krytykował, choćby dlatego, że po prostu może. No i przecież nie każda krytyka oznacza hejt.

Przeczytałem ostatnio bardzo mądry wywiad z blogerką Janina Daily, w którym powiedziała niezwykle ważną rzecz, wartą zapamiętania i stosowania: „żadne zdanie, którego nie powiedziałbyś krytykowanej osobie prosto w oczy, nie jest warte opublikowania”. Nie ma znaczenia, czy chowasz się pod nickiem, czy piszesz pod własnym nazwiskiem, bo dla odbiorcy i tak jesteś anonimowy. Jesteś obcym człowiekiem, który próbuje wleźć z butami w czyjeś życie i powiedzieć mu, jak powinien je meblować, żebyś Ty był zadowolony. Zrobisz to face to face? Nie sądzę. Dlaczego więc wydaje Ci się, że możesz to robić w sieci? Na czym polega różnica? Na nośniku? Bo przecież do przekazania jest dokładnie ta sama informacja.

Oczywiście żyję już wystarczająco długo, żeby wiedzieć, że tak jest i niezwykle trudno z tym walczyć, ale to też nie oznacza, że powinienem się z tym z automatu godzić. Nie godzę się. I nie odbieram nikomu prawa do krytyki. Po prostu uważam, że w większości przypadków tego prawa zwyczajnie nie mamy.

Czyli Kwiatka nie można krytykować, a żelazny argument jest taki, że ludzie się nie znają?

Jako nieskończony filozof ze specjalnością „teoria poznania” odpowiem tak: nie znam przypadku rozwoju wiedzy, który opierałby się na wygłaszaniu zdań oznajmujących. Do wiedzy prowadzi zadawanie pytań. I tak naprawdę do tego powinna się sprowadzać cała dyskusja: do pytania i szukania odpowiedzi. Do stawiania hipotez i weryfikowania ich z rzeczywistością. Tymczasem zdecydowana większość dyskusji ogranicza się do wygłaszania prawd objawionych i mało kto zadaje sobie w ogóle trud zrozumienia, na czym w istocie polega dyscyplina, do krytyki której przypisujemy sobie niezbywalne prawa. I właśnie z tym się nie zgadzam.

Masz prawo mieć własne zdanie na każdy temat, ale zanim wypowiesz je na głos, upewnij się, że oprócz zdania masz jeszcze na ten temat jakąś wiedzę. Tylko tyle.

_____________________________________

W gruncie rzeczy można tak długo, bo zdań w dyskusji padło sporo. Przyszło mi jednak do głowy pewne porównanie, które – tak mi się przynajmniej wydaje – dość dobrze oddaje źródło problemu.

Houston, we have a problem: pomieszaliśmy rzeczywistości. Przestaliśmy w sportowcach widzieć ludzi, których chcielibyśmy naśladować. Widzimy w nich wyłącznie awatary, którymi próbujemy zarządzać w jakimś globalnym sport-managerze. To my chcemy ustalać im strategie, wybierać składy, wyznaczać zadania i kreślić ścieżki kariery. I zmieniać je, kiedy nam się „nie podobają”.

Problem w tym, że nasze wyobrażenia na koniec dnia weryfikuje rzeczywistość. I pretensje wygłaszamy również w stronę rzeczywistości: prawdziwych ludzi, którzy mają prawdziwe uczucia i wykonują rzeczywistą, nieprawdopodobnie ciężką pracę.

My jej nawet nie próbujemy zrozumieć. Po prostu „nie podoba nam się kariera”.

_____________________________________

Foto: A.S.O. – Pauline Ballet